Odnosząc się do aktualnych badań wady postawy występują u 50-60 % dzieci i młodzieży natomiast skoliozy występują u 2-3 %. Najwięcej odchyleń od norm postawy ciała obserwuje się w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym kiedy to następuje wzrost kości na długość oraz zmiany proporcji ciała.
W wieku rozwojowym mogą wystąpić odchylenia od osi anatomicznej kręgosłupa, przejawiające się deformacją w jednej z trzech płaszczyzn (strzałkowej, czołowe lub poprzecznej). Odchylenia te przyczyniają się do powstania wadliwej postawy ciała. Dzieci z wadami postawy ciała mogą się gorzej rozwijać fizycznie i często ich układ mięśniowy stabilizujący kręgosłup w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej jest słabszy.
Dzieci nie mają świadomości, że przyjmując wadliwe pozycje na przykład podczas zabawy, przy odrabianiu lekcji lub siedząc wiele godzin w ławkach szkolnych, utrwalają złe nawyki co w konsekwencji szybko zamienia ich postawę. Nagminnie obserwuje się brak elastyczności w ruchu zgięcia tułowia do przodu. Nasze dzieci nie potrafią dotknąć palcami do podłogi! Wszelkie odchylenia, które powstają w wieku dziecięcym, ostatecznie prowadzą do rozwoju zmian zwyrodnieniowych i powstania zespołów bólowych kręgosłupa w przyszłości. Odpowiednie nawyki, czyli: poświęcanie większej ilości czasu na sport i ruch, zachowanie właściwej pozycji ciała podczas odrabiania lekcji i wiele innych, mogą uchronić dzieci przed następstwem chorób cywilizacyjnych.
Celem gimnastyki korekcyjnej jest szeroko rozumiana korekta postawy ciała oraz stworzenie możliwości dla prawidłowego wzrostu i rozwoju kręgosłupa poprzez indywidualne programy ćwiczeń.
WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE WADY POSTAWY W OBRĘBIE KRĘGOSŁUPA:
W płaszczyźnie strzałkowej:
Plecy okrągłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej kręgosłupa (tzw. kifozy piersiowej).
W wyglądzie dziecka z plecami okrągłymi obserwuje się:
- wysunięcie do przodu głowy i barków,
- odstające łopatki,
- zapadniętą lub spłaszczoną klatkę piersiową,
- osłabienie mięśni grzbietu i przykurcz mięśni klatki piersiowej,
- skrócenie długości kkd.
Przyczyną tej wady może być słaby wzrok, wiek dojrzewania u dziewcząt, nadmierny wzrost (w stosunku do rówieśników). Plecy okrągłe mogą też powstawać w następstwie takich chorób jak krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Scheuermanna (młodzieńcza kifoza).
Wada ta charakteryzuje się spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa (w odcinku piersiowym oraz lędźwiowym) . Zmniejszenie wygięć kręgosłupa powoduje zmniejszenie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, co sprzyja powstawaniu zmian przeciążeniowych oraz zwyrodnieniowych kręgosłupa. Klatka piersiowa często płaska.
W wyglądzie dziecka z plecami płaskimi obserwuje się:
- sylwetkę wątłą,
- układ mięśniowy słabo ukształtowany,
- barki obniżone i wysunięte do przodu,
- spłaszczoną klatkę piersiową.
Wada ta polega na zwiększonym wygięciu kręgosłupa do przodu w odcinku lędźwiowym (hiperlordoza lędźwiowa). Osoby z tą wadą postawy często uskarżają się na dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo – krzyżowej kręgosłupa.
W wyglądzie dziecka z plecami wklęsłymi obserwuje się:
- – odcinek lędźwiowy wygięty w przód,
- – uwypuklenie pośladków,
- – wypięty brzuch,
- – zwiększone przodopochylenie miednicy.
Istotą tej wady jest równoczesne pogłębienie lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej. W wyglądzie dziecka z plecami okrągło – wklęsłymi obserwuje się:
- wysunięcie barków do przodu,
- odstawanie łopatek,
- wypukły brzuch,
- zwiększenie przodopochylenia miednicy,
- uwypukleniem pośladków.
W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ:
Zniekształcenie ma charakter trójpłaszczyznowy, na który składa się wyboczenie w płaszczyźnie czołowej połączone z rotacją i torsją kręgów w płaszczyźnie horyzontalnej, a także zaburzeniem przebiegu kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej: zmniejszeniem fizjologicznej kifozy piersiowej lub lordozy lędźwiowej.
Cel leczenia zachowawczego sprowadza się do zahamowania progresji skrzywienia i stworzenia lepszych warunków do wzrastania kręgosłupa oraz klatki piersiowej.
Spośród metod fizjoterapeutycznych na uwagę zasługują:
- – metoda oparta na asymetrycznej mobilizacji klatki piersiowej i kręgosłupa w trzech symetrycznych pozycjach wyjściowych według Dobosiewicz; celem metody jest uzyskanie czynnej korekcji skrzywienia, mobilizacja poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa, zwiększenie kifozy odcinka piersiowego kręgosłupa,
- – metoda Lehnert – Schroth, opierająca się na asymetrycznych ruchach tułowia, głównie w płaszczyźnie czołowej, umożliwiająca uruchomienie żeber okolicy wklęsłej tułowia z wykorzystaniem oddechu kierowanego w części wklęsłe tułowia,
- – metoda SEAS oparta na ćwiczeniach autokorekty, stabilizujących kręgosłup w celu uniknięcia progresji skoliozy,
- – metoda FITS, zwracająca uwagę na terapię tkanek miękkich usuwającą przeszkody do korekcji oraz stosowanie trójpłaszczyznowych wzorców ruchowych.
Progresja skoliozy i osiągnięcie przez nią 25° według Cobba u chorych niedojrzałych biologicznie, z ujemnym testem Rissera, jest wskazaniem do rozpoczęcia leczenia gorsetowego, którego celem jest:
- zatrzymanie progresji skoliozy lub zmniejszenie tempa narastania skrzywienia,
- zmniejszenie asymetrii klatki piersiowej,
- kształtowanie symetrii tułowia.
W ramach leczenia gorsetowego skolioz w Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, najbardziej rozpowszechnił się gorset Chêneau.
LECZENIE OPERACYJNE
Wskazania do operacyjnej korekcji skoliozy należy dobierać indywidualnie biorąc pod uwagę:
- rodzaj skrzywienia,
- progresję skoliozy,
- duże wartości kątowe skoliozy przekraczające 50° według Cobba,
- niższe, sięgające 40° wartości Cobba ze współistniejąca znaczną hipokifozą kręgosłupa piersiowego,
- dużą asymetrię klatki piersiowej
- zaburzenia neurologiczne i dolegliwości bólowe kręgosłupa.